به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ مدیران و روسای مراکز و شبکه‌های تحت پوشش معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، در راستای آشنایی بیشتر با ظرفیت‌های علمی و افزایش همکاری مشترک آزمایشگاه مرجع سلامت معاونت بهداشت دانشگاه شنبه نوزدهم خرداد ماه 1403، از آزمایشگاه مرجع بازدید کردند. دکتر دنیوی رئیس آزمایشگاه مرجع سلامت معاونت بهداشت به معرفی توانمندی‌های آزمایشگاه و تمام فعالیت‌های روتین و ویژه قسمت‏های مختلف آزمایشگاه مرجع شامل آزمایشگاه قطب کشوری بهداشت محیط، آزمایشگاه بهداشت حرفه ای، آزمایشگاه غربالگری نوزادان، آزمایشگاه دخانیات، آزمایشگاه تشخیص مولکولی معاونت بهداشت (ولیعصر) و آزمایشگاه تشخیص، کشت و آنتی بیوگرام سل در جریان بخش‌های مختلف و امکانات آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشتی دانشگاه پرداختند.

آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشـت دانشـگاه علوم پزشـکی ایران با هدف دسترسی آحاد جامعه به خدمات آزمایشگاهی با کیفیت و نیز افزایش توان در پاسخگویی به نیازهای سلامت کشور  تشکیل گردیده  و خود را ملزم به ارائه خدمات مورد نیاز در راستای اولویت‌های تعیین شده در برنامه‌های بهداشتی کشور می‌داند. این آزمایشگاه با بهترین و به‌روزترین تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته در راستای انجام وظایف حاکمیتی و ارائه‌ی خدمات سلامت به خصوص به جمعیت تحت پوشش در بخش‌های مختلف غربالگری نوزادان، آب و فاضلاب، ویروس شناسی آب و فاضلاب، آنالیز دخانیات، بهداشت حرفه ای، قطب HIV، کووید 19و سل آماده ارائه خدمت در حیطه‌های بهداشتی، غربالگری اپیدمیولوژی، میکروبیولوژی، سلامت محیط وکار، مولکولی و ویروس شناسی است.

معرفی آزمایشگاه غربالگری نوزادان

برنامه غربالگری نوزادان با هدف شناسایی بیماری‌های نوزادان، شامل کم کاری مادرزادی تیروئید، فنیل کتون‌اوری و فاویسم درآزمایشگاه غربالگری نوزادان آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درحال انجام است .نمونه گیری از پاشنه پا در 3 تا 5 روز پس از تولد در مراکز جامع سلامت و بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه انجام و به آزمایشگاه مرجع  ارسال می‌شود. پس از انجام آزمایش بر روی نمونه‌ها، نتایج گزارش شده و درصورت تایید نهایی، بیماران توسط پزشکان منتخب برنامه، تحت درمان و مراقبت قرار می‌گیرند. آزمایشگاه غربالگری نوزادان آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران مفتخر است که از بدو تاسیس تاکنون، در این قریب ۱۸ سال فعالیت، با انجام حدود 4 میلیون آزمایش بر روی نمونه لکه خون پاشنه پای حدود یک میلیون و چهارصد هزار نوزاد، از بروز عقب ماندگی ذهنی در بسیاری از نوزادان ، جلوگیری کرده و مانع مرگ بسیاری نیز شده است.

معرفی آزمایشگاه آب و فاضلاب

آزمایشگاه آب و فاضلاب معاونت بهداشت مجری آزمایش‌های کنترل کیفی آب و فاضلاب می‌باشد. در حال حاضر این آزمایشگاه دارای سه بخش آزمایشگاه شیمیایی و فیزیکی، آزمایشگاه آنالیز دستگاهی و آزمایشگاه میکروبی است. تمامی آزمایش‌های آب طبق استانداردهای سازمان ملی استاندارد، سازمان حفاظت محیط زیست ایرانEPA ، Standard methods for the examination of Water and Waste Water انجام می‌شود. دریافت نمونه از سوی مراکز بهداشت و درمان تابعه، بیمارستان‌های تحت پوشش با هدف آنالیز فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب و فاضلاب و همچنین انجام آزمایش‌های باکتریولوژی آب، فاضلاب و پسماند صورت می‌گیرد.

معرفی آزمایشگاه ویروس شناسی آب و فاضلاب

بر اساس هدف ششم توسعه پایدار سازمان ملل متحد اطمینان از تامین و مدیریت پایدار آب و سلامت برای همه مردم تا سال 2030 جزو اولویت‌های اصلی است. بر این اساس نظارت بر کیفیت شش شاخص شامل آب آشامیدنی، سلامت و بهداشت، پساب، راندمان استفاده از آب، کمبود آب و مدیریت آب از اهمیت بسزایی برخوردار است. شاخص اول در این برنامه، نظارت بر کیفیت آب آشامیدنی را مد نظر قرار داده که شامل فراهم نمودن منابع آب آشامیدنی کافی و عاری از آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی (از جمله ویروس‌ها) است. شاخص سوم برنامه که در راستای تمامی شاخص‌های دیگر تعریف شده، نظارت بر مدیریت مناسب پساب را مدنظر قرار داده که نهایتا بر سلامت منابع آب آشامیدنی، سلامت مردم و افزایش راندمان استفاده از آب و مدیریت منابع محدود آب تاثیر گذار است.

با وجود اینکه تا سال‌ها بررسی سلامت منابع آبی بر اساس ارزیابی میزان آلودگی با باکتری‌هایی مثل اشرشیاکلی صورت می‌گرفت، در سال‌های اخیر با افزایش دانش در خصوص بیماری زایی ویروس‌ها، عوامل زیر نیز در طبقه بندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) جزء عوامل با اهمیت سلامتی متوسط تا بالا دسته بندی شده‌اند. ویروس‌هایی مانند ویروس نورواک، روتاویروس، انتروویروس، ویروس هپاتیت A، و ویروس هپاتیت E در منابع آبی شناسایی شده‌اند و گاها اپیدمی‌های بزرگی ایجاد نموده‌اند (گزارش‌هایی از استرالیا، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و ...). در ایران نیز، شناسایی روتاویروس، ویروس هپاتیت A، کروناویروس سارس 2 و نوروویروس‌ها در پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب یا فاضلاب خروجی برخی بیمارستان‌ها موفقیت‌آمیز بوده است.

به دلیل دوز عفونی پایین اکثر عوامل ویروسی گوارشی، آلودگی منابع آبی با مقادیر کم این ویروس‌ها نیز می‌تواند عواقب سنگینی برای سیستم بهداشتی کشور به همراه داشته باشد. اخیرا آزمایشگاه مرجع اقدام به راه اندازی آزمایشگاه تشخیص ویروس‌ها در آب و فاضلاب نموده است که پس از بررسی و ارزشیابی توسط وزارت بهداشت، مورد تایید قرار گرفته و به دانشگاه‌های کشور جهت ارسال نمونه‌های بهداشتی و پژوهشی معرفی گردیده است.

معرفی آزمایشگاه آنالیز دخانیات

اخیرا آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشت دانشگاه اقدام به راه اندازی آزمایشگاه آنالیز دخانیات نموده است. این آزمایشگاه اولین آزمایشگاه دود مواد دخانی کشور در سطح معاونت‌های بهداشتی است. با استفاده از دستگاه  Smoking Machine آمادگی انجام آزمایش بر روی سیگار و تنباکو و گزارش مواد تشکیل دهنده مواد دخانی را دارا می‌باشد.

معرفی آزمایشگاه بهداشت حرفه ای

اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه در ابتدا  فعالیت ﺧﻮد را ﺑﺎ تحویل نمونه از ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ جهت اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻋﻮاﻣﻞ آﻻﯾﻨﺪه در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر آغاز کرد. ﻋﻤﺪه ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ در این آزمایشگاه اﻧﺪازهﮔﯿﺮی می‌شود شامل ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺮو ﺻﺪا، روﺷﻨﺎﯾﯽ، ﮔﺮﻣﺎ، رﻃﻮﺑﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﯿﻤیﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر، ﺗﻌﺪادی از ﮔﺎزﻫﺎ، ﺑﺨﺎرات و ﻓﯿﻮمﻫﺎی ﻓﻠﺰی می‌باشد. ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺧﺪﻣﺎت اﻧﺪازه‌ﮔﯿﺮی ﻋﻮاﻣﻞ زﯾﺎن‌آور ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ و اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن  و نیز ﺷﺮﮐﺘ‌‌‌ﻬﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ ارائه دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪای در ﺑﺨﺶ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ یافته است. ﻧﻈﺎرت  ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺘ‌ﻬﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺻﺤﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد آنها از وﻇﺎﯾﻒ دیگر اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

معرفی آزمایشگاه قطب کشوریHIV

این آزمایشگاه به عنوان یکی از آزمایشگاه‌های زیر مجموعه آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشت در زمینه انجام آزمایشات تشخیص عفونت HIV با روش سرولوژی و مولکولی و مطابق با استانداردهای جهانی فعالیت می‌کند.

معرفی آزمایشگاه کووید-19

آزمایشگاه تشخیص مولکولی کرونا در ابتدای فعالیت خود را در امر تشخیص ویروس COVID-19 درنمونه‌های تمامی بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه، بیمارستان‌های خصوصی زیر نظر دانشگاه و همچنین مراکز بهداشتی وابسته به معاونت بهداشت دانشگاه آغاز کرد. در حال حاضر با خودکفائی بیمارستان‌ها، ارائه خدمت آن محدود به مراکزبهداشتی زیرمجموعه معاونت بهداشت می‌باشد.   

معرفی آزمایشگاه سل

آزمایشگاه رفرانس سل زیر مجموعه آزمایشگاه مرجع معاونت بهداشت دانشگاه بوده و وظیفه تشخیص  باکتری سل در نمونه‌های ارسالی از مراکز تابعه را ازطریق روش میکروسکوپی تشخیص باسیل، انجام آزمایش جین اکسپرت در بخش مولکولی و انجام کشت و آنتی بیوگرام را داراست. آنتی بیوگرام در ارزیابی و شیوع مقاومت دارویی در یک منطقه و همچنین کنترل بیماری‌های مایکوباکتریومی و درصورت بروز مقاومت دارویی در تصحیح رژیم دارویی در پروسه درمان نقش به سزایی دارد. همچنین روش‌های مولکولی به علت دارا بودن سرعت بالا جایگاه ویژه ای در تشخیص باسیل سل دارند.